Çocuğumun havale geçirdiğinden ve bu sırada neler yapmamız gerektiğinden bahsetmiştim. Yazıya buradan ulaşabilirsiniz..
Bu yazıdan sonra çocuğumun havale geçirdiğini nasıl anlarım? Havale nedir? sorularını çok aldığım için Çocuk Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Aycan Ünalp’ın ateşli havale ilgili yazısını aşağıda paylaşıyorum.
Ateşli Havale (Febril Konvulsiyon)
Beyin hücrelerinin normal dışı bir aktivite göstermesi sonucu ortaya çıkan, vücuttaki istemsiz kasılmalara, tıp dilinde konvülsiyon, halk arasında da havale (nöbet) adı verilmektedir. Bu durum ateşin ani olarak yükselmesi ile olduğunda ateşli havale denilen bilinç kaybı, katılaşma ve istem dışı kasılmalar veya tam tersine çocuğun hareketsiz kalmasına yol açabilir. Ateşli havale genellikle 3 ay – 6 yaş arasındaki çocukların % 5‘inde görülür. Bunların yarısında bir kereden sonra havale görülmez, tekrarlamaz. Ateşli havaleye ailevi yatkınlık söz konusudur.
*Tipik bir havale sırasında çocuk bilincini (şuurunu) kaybeder, kol ve bacakları kasılır. Birkaç saniye sonra, kol ve bacaklarla yüzde ritmik kasılmalar olmaya başlar. Bir süre sonra da bütün belirtiler kaybolur ve çocuk yarım saat kadar süren uykuya dalabilir.
*Ateşin yüksekliği ile havale geçirme arasında her zaman bir ilişki yoktur. Yani bazılarında çok yüksek ateşte havale olmazken, bazı bebeklerde daha düşük ateşle bile havaleye rastlanabilir. Eskiden, havale geçiren çocuklarda mutlaka beyin hasarı kalacağı düşünülürken, bunun doğru olmadığı artık anlaşıldı. Önemli olan havalenin kendisi değil, havaleye neden olan hastalıktır. Ateşin nedeni olan hastalık iyi tedavi edilmediği taktirde hasar kalabilir. Ateşli havale çoğu kez kısa sürdüğünden beyin hasarına ve gelişim geriliğine neden olmaz.
*On beş dakikadan kısa süren, gün içinde yinelemeyen havale için “basit ateşli havale” deyimi kullanılır. Tekrarlayan ve uzun süren havale nöbetleri “kompleks ateşli havale” olarak adlandırılır. Basit ateşli havaleler iyi huyludur ve iz bırakmadan geçer. Epilepsiye (sara nöbetleri) dönüşme riski çok azdır, genellikle ilaç tedavisi gerekmez. Tekrarlayan basit ateşli havale geçiren çocuklarda epilepsi gelişme olasılığı %2‘dir.
Ateşli havale, enfeksiyonların, özellikle üst solunum yolu enfeksiyonu, orta kulak iltihabı, ishal sırasında ve genellikle hastalığın ilk günlerinde ortaya çıkar.
Kompleks ateşli nöbetler 15 dakikadan uzun sürer, aynı gün içinde tekrarlar , vücudun bir tarafında daha fazla kasılma olur. Bu çocuklarda ileride sara hastalığı görülme sıklığı artarak %9‘u bulur. Bu tip kompleks nöbetlerde devamlı ilaç kullanılması gerekebilir.
Ateşli Havale geçiren çocuğa beyin filmi çekilmesi gerekir mi ?
Basit ateşli nöbetlerde, EEG ve beyin tomografisi veya EMAR (MR) çekilmesine gerek yoktur.
Ateşli havale geçiren çocuğu kim izlemelidir?
Basit ateşli nöbet geçiren çocukları aile hekimi ve çocuk hekimi izleyebilir. Tekrarlayan ve kompleks ateşli nöbetleri olan çocukları çocuk nörolojisi uzmanı görmelidir.
Ateşli nöbetler tekrarlar mı?
*Bir kere ateşli nöbet geçiren çocukta %25-50 oranında nöbetin tekrarlama riski vardır.
*Küçük yaşta başlayan nöbetlerde tekrar riski daha yüksektir.
*Ailede nöbet geçiren kişi varsa tekrar riski %50 artar.
*Nöbetlerin %50’si ilk 6 ay içinde tekrarlar.
*Bir nöbet ne kadar tekrarlarsa tekrarlama riski de o kadar artar.
*Ateşli havale uzun sürerse (15 dk’dan fazla) beyin hasarı ve epilepsi riski artar.
Havale anında hastanede çocuğunuza ne yapılıyor?
Hastanede çocuğunuzun solunum yolları aspiratör denilen aletle temizlenecek, oksijen solutulacaktır. Nöbeti devam ederse havale durdurucu ilaç (diazem fitil) verilirken, diğer yandan da serum takılacaktır. Havale bu şekilde de durmazsa doktor damar yolundan havale durdurucu ilaç verilmesini isteyebilir. Çocuğunuz bir süre gözlem altında tutularak gerekli incelemeler yapılacaktır. İlk kez ateşli havale geçiriyorsa kan ve idrar tetkikleri yapılabilir, fakat ateş kaynağı belli ise bu tetkikler bile yapılmayabilir. Ateşin nedeni saptandıktan sonra asıl nedene yönelik tedavi (antibiyotik vs) düzenlenecektir.
Koruyucu tedavi (havaleyi önleyici ilaç) ne zaman verilir?
Tekrarlayan ateşli havalelerde, eğer ailede havale geçiren kişi varsa, çok uzun süreli havale olmuşsa, kasılmalar vücudun tek tarafındaysa ve havale sonrası kas güçsüzlüğü veya felç olduysa o zaman ayrıntılı tetkikler yapılıp (EEG, gerekirse beyin görüntülemesi) koruyucu tedaviye geçilir. Kompleks ateşli havale geçiren çocuklara uzunca bir süre (2 yıl) havale önleyici ilaç kullanılması gerekebilir.
Doç. Dr. Aycan Ünalp’ın yazısında da belirtildiği gibi ateşli havale çoğu kez kısa sürdüğünden beyin hasarına ve gelişim geriliğine neden olmaz. Ancak aile için biraz korkutucu olabilir.
Umarım yaşamazsınız ancak yaşama ihtimaline karşı havale geçiren çocukta ne yapılması gerekir? Doğru müdahale nasıl olmalıdır? okumak için buraya tıklayın.
Ayrıca ateş ile ilgili Prof. Dr. Ahmet Aydın’ın ”Ateş Dost Mu, Düşman Mı?” yazısına da buradan tıklayarak okumanızı tavsiye ederim.
Ben verdiğim ilk yardım eğitimlerimde bu konuyu özellikle önemsiyorum, size de çocuğunuz ve kendiniz için mutlaka bir ilk yardım eğitimi almanızı tavsiye ederim.
Instagramda @aslicebeci1 hesabımdan beni takip edebilirsiniz.
Çocuklarınızla keyifli, sağlıklı günler dilerim 🙂
